چرا خدا دنیا کافران را از مومنین بهتر قرار داده است؟
سؤال: در دوران زندگى افرادى را مشاهده مىکنیم که از هیچ گونه ظلم و ستمى فروگذار نیستند امّا در رفاه و خوشى زندگى مىکنند! اگر ناگوارىها به خاطر اعمال بد ماست پس چرا کسى که اعمالش از اعمال ما زشتتر و سوءسابقهاش بیشتر است به دردسرها و ناراحتىهاى ما گرفتار نشده و در رفاه و آسایش به سر مىبرد؟!
پاسخ: با توجّه به آیات و روایات، حساب همه افراد و گروهها نزد خدا یکسان نیست و آنان وضعیّت متفاوتى دارند:
خداوند گروهى از مردم را فورى گوشمالى مىدهد.
گروهى را تا مدّتى مهلت مىدهد. دسته دیگر را تا آخر عمر مهلت داده و در رفاه مىگذارد و کیفر آنان را به روز قیامت مىگذارد، چون ما در جهان بینى خود، دنیا را جداى از قیامت بررسى نمىکنیم.
البتّه این تفاوتها از طرف خداوند حکیمانه است، زیرا افراد خطاکار و نوع عمل و روحیّه آنها با هم یکسان و برابر نیست تا حساب مساوى داشته باشند.
گاهى معلّم نسبت به خلافکارى یک شاگرد ممتاز عکسالعمل شدیدى نشان مىدهد، چون از او توقّع چنین کارى را ندارد، در صورتى که با شاگردان معمولى و بد با این شدّت رفتار نمىکند. در قرآن مىخوانیم: خداوند اولیا و پیامبران را گاهى به خاطر یک عمل که حتّى گناه هم نیست و به اصطلاح ترک اولى مىباشد، شدیداً مورد انتقاد قرار مىدهد، زیرا از آن بزرگواران توقّع چنین کارى نیست، و در مورد افرادى با اینکه گنهکارند، ولى به آنان فرصت داده مىشود: «جَعَلنا لِمَهلِکِهِم مَوعِداً» « کهف، آیه 59»
قرآن در مورد درخواست تعجیل عذاب کفار مىفرماید: «وَ یَستَعجِلُونَکَ بِالعَذابِ وَ لَن یُخلِفَ اللّهُ وَعدَهُ» « حج، آیه 47» وقتى تاریخ و سرنوشت هلاکت بار اقوام و ملّتهاى کافر ستمگر را بیان مىکنیم، کفّار مىگویند: چرا ما عذاب نمىشویم و همچنان با آن همه کفر و ستم در رفاه هستیم؟ ولى اینها نسبت به قهر و عذاب خدا عجله مىکنند در حالى که خدا به وعده خود عمل خواهد کرد ولى هنوز زمان آن نرسیده است.
بنابراین، گاهى خداوند نسبت به افراد ستم پیشه عکس العمل فورى نشان نمىدهد. «فَاملَیتُ لِلّذینَ کَفَرُوا ثُمَّ اخَذْتُهُم» « رعد، آیه 32» من به کافران را مهلت مىدهم و سپس آنان را مىگیرم.
و علّت مهلت را هم چنن بیان مىکند: «لا یَحسَبَنَّ الَّذینَ کَفَرُوا انّما نُمْلى لَهُم خَیْرٌ لَانفُسِهِم انَّما نُمْلى لَهُم لِیَزدادُوا اثماً وَ لَهُم عَذابٌ مُهینٌ» « آلعمران، آیه 178» آنها که کافر شدند (و راه طغیان را پیش گرفتند) تصوّر نکنند اگر به آنان مهلت مىدهیم به سود آنهاست، ما به آنان مهلت مىدهیم تا بر گناهان خود بیافزایند و پیمانه آنها پر شود، سپس عذاب خوارکننده و رسوایى در کمین آنهاست.
یزید پس از به شهادت رساندن امام حسین علیه السلام و یارانش، خود را موفّق و پیروز مىدانست، ولى حضرت زینب علیها السلام همین آیه را براى او خواند که آزادى و پیروزى و رفاه و قدرت فعلى تو به خاطر آن است که بار گناهت سنگینتر شود و اساساً همین رفاه موقّت بهترین وسیله عذاب است، زیرا قرآن مىگوید: ما به افرادى رفاه زیاد مىدهیم تا خوب علاقهمند به آن شوند، سپس ناگهان از آنان مىگیریم تا در حسرت آن بسوزند.
«فَلَمّآ نَسُوا ما ذُکِّروا بِه فَتَحْنا عَلَیهِم ابوابَ کُلِّ شَىءٍ حَتّى اذا فَرِحُوا بِما اوتوا اخَذناهُم بَغتَةً فَاذاهُم مُبلِسُون» چون پندها و تذکّرات ما را فراموش کردند و عملًا به دستورات ما بى اعتنایى نمودند ما، درِ هر چیزى را به روى آنان باز کردیم. خوشى و رفاه از هر سو برایشان فرستادیم تا شاد و خوشحال و دلبسته شوند، سپس یک مرتبه غافلگیرانه همه خوشىها را که به آن دل بسته بودند مىگیریم تا تحیّر و یأس و اندوه، آنان را از درون بسوزاند.
مَثل این گونه افراد مثل کسى است که هر قدر از درختى بالا رود به خیال خود موفّقتر است ولى با سقوط او معلوم مىشود همه آن بالا رفتنها مقدّمه عذاب او بوده است.
البتّه اگر خداوند نسبت به بعضى افراد این گونه معامله مىکند، درباره گروه دیگرى که آمادگى اصلاح شدن دارند و روزنه امیدى در آنها هست مىفرماید:
«لِیُذیقَهُمْ بَعْضَ الَّذى عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ یَرجِعُونَ» « روم، آیه 41» ما کیفر تلخ قسمتى از کارهاى خلاف آنان را به آنها مىچشانیم، شاید برگردند و اصلاح شوند.
روایات متعدد به ما هشدار مىدهد که اگر شما پى در پى گناهانى مرتکب مىشوید ولى آثارى از قهر و غضب خدا در زندگى خود مشاهده نمىکنید، بترسید که مبادا از مدار قابلیّت و تنبّه خارج شده باشید و تنها چاره کارتان سوء عاقبت و دوزخ باشد.
همان گونه که گاهى حال مریض به جایى مىرسد که دیگر پزشک او را رها مىکند و مىگوید: بگذارید هر چه میل دارد بخورد و دیگر دستورى نمىدهد، زیرا از درمان و نجات او نا امید شده است. افرادى هستند که از بس مرتکب گناه شدهاند، خدا با آنها قهر کرده و مىگوید: «اعمَلُوا ما شِئْتُم» « فصّلت، آیه 40» هر کارى که میل دارید انجام دهید.
پیامبران هم که از اثرپذیرى و هدایت مردم مأیوس مىشدند، به آنها خطاب مىکردند: «یا قَوْمِ اعْمَلُوا عَلى مَکانَتِکُمْ» « هود، آیه 93» هر کارى که مىخواهید بکنید.
