چرا رسول خدا (ص) اینقدر همسر داشتند؟

دشمنان اسلام گاهى ازدواج‏هاى متعدّد پیامبر را بهانه قرار مى‏دهند و او را در نظر برخى از مردمِ بى‏ اطلاع، اهل هوس معرّفى مى‏نمایند و تعداد ازدواج‏هاى او را زیر سؤال مى‏برند، در حالى که پیامبر صلى الله علیه و آله از سنین جوانىِ خود تا پنجاه سالگى (حدود بیست و پنج سال) تنها با خدیجه زندگى کرد و در ابتداى ازدواج، پیامبر بیست و پنج ساله و خدیجه چهل ساله بود و ازدواج هم با پیشنهاد خدیجه انجام گرفت، خدیجه خواستگارهاى خود را چون مى‏دانست به خاطر وضع مالى به سراغش آمده‏اند رد مى‏کرد.

پیشنهاد خدیجه از یک سو به خاطر شناخت امانت وصداقت حضرت محمّد بود و از سوى دیگر به خاطر خبرهایى بود که از عموى خود «ورقةبن نوفل» در مورد پیشگویى‏هاى پیامبران گذشته وبشارت ظهور محمّد وهمسرى خدیجه با او شنیده بود.

پیامبر صلى الله علیه و آله حدود بیست و پنج سال تنها با خدیجه زندگى کرد و از مال او جز در راه توحید و نجات مردم از ظلم و جهل و تفرقه استفاده نکرد و با اینکه بهترین دختران حاضر به ازدواج با او بودند او نمى‏پذیرفت؛

همسران دیگر پیامبر صلى الله علیه و آله همه بعد از خدیجه و پس از سن پنجاه‏سالگىِ پیامبر به ازدواج درآمدند آن هم نوعاً زنان سالخورده وشوهر از دست داده ویتیم‏دار بودند وزندگى با آنان عیش ولذّت نداشت، بلکه ریاضت به حساب مى‏آمد.

زنان پیامبر صلى الله علیه و آله داراى سلیقه‏هاى گوناگونى بودند که هرگز زمینه‏اى براى رفاه باقى نمى‏گذارد. بعضى از این همسران، شوهرانشان را در جنگ با کفار از دست داده، بى‏سرپرست و یتیم‏دار بودند واگر به قبیله خود برمى‏گشتند او را به کفر برمى‏گرداندند و ازدواج پیامبر با آنها براى سرپرستى و پیشگیرى از چنین خطرهایى بود. نظیر ازدواج با «سوده» که پس از مهاجرت به حبشه شوهرش وفات کرد و بدون سرپرست ماند.

«امّ السلمه» زن دیگر پیامبر صلى الله علیه و آله بود که هم پیر بود و هم یتیم‏دار.

«زینب» دختر عمّه رسول خدا صلى الله علیه و آله زن دیگر آن حضرت است که ابتدا همسر زید بود ولى این ازدواج دوام نیاورد و به طلاق کشیده شد و پیامبر صلى الله علیه و آله به فرمان خدا با زینب ازدواج کرد تا یک روش غلط از بین ببرد و آن روش باطل این بود که در جاهلیّت، ازدواج با زن فرزند خوانده را ممنوع مى‏دانستند و چون زید پسر خوانده پیامبر صلى الله علیه و آله بود، طبق رسوم جاهلیّت نباید پیامبر صلى الله علیه و آله همسر طلاق گرفته او را به عقد خود در آورد اما خداوند فرمان ازدواج داد تا این روش غلط به دست خود پیامبر کوبیده شود.

«جویریه» یک زن اسیر بود که پیامبر با او ازدواج کرد و مسلمانان به احترام پیامبر با اسیران مهربان‏تر شدند وبسیارى از آنان را آزاد نمودند.

به خاطر پیوند با قبایل بزرگ عرب و جلوگیرى از کارشکنى‏هاى آنان و حفظ سیاست داخلى، پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله با عایشه، حفصه، امّ حبیبه، صفیّه و میمونه ازدواج کرد. « صفیّه دختر رئیس قبیله بنى‏النّضیر از قبایل مهم یهود بوده و همین که اسیر شد پیامبر صلى الله علیه و آله با ازدواج با او، با یک قبیله بزرگ طرح خویشاوندى ریخت‏»

کوتاه سخن آنکه اکثر زن‏هاى پیامبر صلى الله علیه و آله بیوه بودند و دوران جوانى و نشاطشان گذشته بود و هر کدام یکى دوبار ازدواج کرده و یتیم دار بودند و ازدواج پیامبر صلى الله علیه و آله با آنان بعد از سن پنجاه سالگى بود که پیامبر نام و نشانى پیدا کرده بود و بهترین دختران حاضر به ازدواج با او بودند و این خود بزرگ‏ترین دلیلى است که ازدواج‏هاى رسول خدا روى مصالح و اهداف مقدس بوده و هرگز تهمت هوسرانى و غیره به پیامبر صلى الله علیه و آله نمى‏چسبد.

اضافه بر اینها، پیامبر با داشتن زنان متعدّد اکثر شب را با خدا خلوت مى‏کرد تا حدّى که فرمان آمد: «کمى بخواب». « مزّمل، آیه 2 و 3» این ما هستیم که با داشتن یک همسر خدا را فراموش مى‏کنیم. تعدّد همسر اگر جلو رشد، معنویّت، جهاد، عبادت و رسیدگى به وضع جامعه و دردمندان را نگیرد و اگر به آنان بى عدالتى نشود بلکه سبب سرپرستى و مایه عزّت و نجات آنان بشود هیچ مانع عقلى در کار نیست. اگر گاهى تعدّد همسر در نظرها بد جلوه مى‏کند به یکى از چند دلیل است:

1- مرد حق همسران را عادلانه نمى‏پردازد.

2- هدف مرد از تعدّد همسر، هوسبازى‏ است نه اهداف مقدّس.

3- استعدادهاى دیگر مرد، تنها صرف زن دارى مى‏شود.

ولى اگر تعدّدى بود و موانع فوق نبود اشکالى نخواهد داشت صرف نظر از اینکه در طول تاریخ، معمولًا آمار زنان بى شوهر از مردان بى‏همسر به مراتب بیشتر است، راه دور نرویم در همین کشور خودمان چندین هزار مرد زن دار شهید شدند که زنان آنان بیوه هستند. بگذریم که عدّه‏اى از آنان به هر دلیل مایل به ازدواج نیستند اما نمى‏توان نیاز طبیعى و عاطفى و اجتماعى دسته‏دیگر را نادیده گرفت. این از یک سو، از سوى دیگر یتیمان به سرپرست نیاز دارند. بنابراین اصل طرح تعدّد همسر اشکال ندارد لکن عوارضى دارد که آن عوارض و هوسبازى‏ها و بى عدالتى‏ها از یک سو و توقّعات نابجاى بعضى از زنان از سوى دیگر مسأله را به صورت حادّى درآورده است.