عفاف درقرآن و روایات
امیرالمومنین علی (علیه السلام):«العفه راس کل خیر» و «العفاف یصون النفس وینزّههاعن الدنایا»
1.عفت در نگاه 2.عفت در گفتار 3. عفت در رفتار 4. عفت در روابط 5. عفت در امور جنسی 6. عفت در پوشش 7. عفت در راه رفتن 8. عفت در امر تربیت فرزندان 9. عفت در امور اقتصادی
تعریف لغوی واصطلاحی (عفت)
«عفّت» به گفته راغب اصفهانى در کتاب «المفردات»، به معنى پدیدآمدن حالتى در نفس است که آدمى را از غلبه شهوت باز مى دارد
علماى اخلاق نیز در تعریف «عفت»، آن را صفتى حدّ وسط در میان شهوت پرستى و خمودى دانسته اند،چنانکه عالم ربانی ملا احمد نراقی فرموده :عفت ضد شره وخمودبوده وعبارت است از ؛مطیع ومنقاد بودن قوه شهویه از برای قوه عاقله
1.عفت در نگاه :
الف:(قل للمومنین یغضوا من ابصارهم ویحفضوا فروجهم ذلک ازکی لهم ...)(نور :30)نکته های آیه:1.جاذبه هاى غریزى را باید کنترل کرد. «یَغُضُّوا»2.گناه را از سرچشمه جلوگیرى کنیم و تقوا را از چشم شروع کنیم. «مِنْ أَبْصارِهِمْ»3.چشم پاک مقدّمه ى پاکدامنى است. «یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ یَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ»4. چشم پاک داشتن و عفّت ورزی مایه رشد معنوى انسان است.(چشم چرانی وبی عفتی مانع رشد معنوی انسان است) «یَغُضُّوا یَحْفَظُوا- أَزْکى»
ب: (قل للمومنات یغضضن من ابصارهن ) (نور :31) پیام آیه:در لزوم عفّت و پاکدامنى و ترک نگاه حرام بین زن و مرد، فرقى نیست «یَغُضُّوا یَغْضُضْنَ یَحْفَظُوا یَحْفَظْنَ»
2.عفت در روابط :
الف:(ولا متخذی اخذان) ترجمه : با زنان نامحرم رابطه پنهانی و نامشروع نگیرید .(مائده :5)
ب:( یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَدْخُلُوا بُیُوتَ النَّبِیِّ إِلاَّ أَنْ یُؤْذَنَ لَکُمْ إِلى طَعامٍ غَیْرَ ناظِرِینَ إِناهُ وَ لکِنْ إِذا دُعِیتُمْ فَادْخُلُوا فَإِذا طَعِمْتُمْ فَانْتَشِرُوا وَ لا مُسْتَأْنِسِینَ لِحَدِیثٍ إِنَّ ذلِکُمْ کانَ یُؤْذِی النَّبِیَّ فَیَسْتَحْیِی مِنْکُمْ وَ اللَّهُ لا یَسْتَحْیِی مِنَ الْحَقِّ وَ إِذا سَأَلْتُمُوهُنَّ مَتاعاً فَسْئَلُوهُنَّ مِنْ وَراءِ حِجابٍ ذلِکُمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِکُمْ وَ قُلُوبِهِنَّ وَ ما کانَ لَکُمْ أَنْ تُؤْذُوا رَسُولَ اللَّهِ وَ لا أَنْ تَنْکِحُوا أَزْواجَهُ مِنْ بَعْدِهِ أَبَداً إِنَّ ذلِکُمْ کانَ عِنْدَ اللَّهِ عَظِیماً)
ترجمه :اى کسانى که ایمان آورده اید! به خانه پیامبر وارد نشوید مگر آن که به شما اجازه داده شود براى خوردن غذا، (به شرط آن که قبل از موعد نیایید) و در انتظار وقت غذا نباشید ولى هر گاه دعوت شدید پس داخل شوید، و وقتى غذا خوردید پراکنده شوید، و (بعد از خوردن غذا) به گفتگو نپردازید همانا این (گفتگوهاى پس از غذا) پیامبر را آزار مى دهد، امّا او از شما شرم مى کند (و چیزى نمى گوید) ولى خداوند از (گفتن) حقّ شرم ندارد. و هر گاه از همسران پیامبر چیزى از وسایل زندگى (به عنوان عاریت) خواستید از پشت پرده بخواهید این رفتار براى دل هاى شما و دل هاى آنان به پاکى و پاکدامنى است و شما حقّ ندارید که رسول خدا را آزار دهید و با همسران او پس از رحلتش ازدواج کنید که این کار نزد خداوند (گناهى) بزرگ است.(احزاب:53)
پیام ها:
4. از آداب مهمانى آن است که بعد از خوردن غذا خانه را ترک کنید. «فَانْتَشِرُوا»و منزل میزبان را محلّ گفت و شنود قرار ندهید. «وَ لا مُسْتَأْنِسِینَ لِحَدِیثٍ»
5.پیامبر، از اتلاف وقت در گفتگوهاى بى مورد رنج مى برد. «لا مُسْتَأْنِسِینَ لِحَدِیثٍ إِنَّ ذلِکُمْ کانَ یُؤْذِی النَّبِیَّ»
6. صاحبخانه را در بن بست و رودربایستى قرار ندهید. «فَیَسْتَحْیِی مِنْکُمْ»
7.سکوتى که بر اساس حیا و رودربایستى باشد، علامت رضایت نیست.
8. پیامبر اکرم صلى اللَّه علیه و آله شخص با حیایى بود. «فَیَسْتَحْیِی مِنْکُمْ»
9.داد و ستد زنان، با حفظ حجاب مانعى ندارد.«فَسْئَلُوهُنَّ مِنْ وَراءِ حِجابٍ»
10. استدلال بر لزوم حجاب زن با دلیلى که مورد اتّفاق همه می باشد«ذلِکُمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِکُمْ»
11.در نحوه ى ارتباط زنان و مردان، باید محور کارها تقوا و پاکدلى باشد. «أَطْهَرُ لِقُلُوبِکُمْ وَ قُلُوبِهِنَّ»
زدست دیده و دل هر دو فریاد هر آنچه دیده بیند دل کند یاد»
3.عفت در گفتار :
«یا نِساءَ النَّبِیِّ لَسْتُنَّ کَأَحَدٍ مِنَ النِّساءِ إِنِ اتَّقَیْتُنَّ فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَیَطْمَعَ الَّذِی فِی قَلْبِهِ مَرَضٌ وَ قُلْنَ قَوْلاً مَعْرُوفاً »(احزاب :32)
پیام ها:
1. خانواده رهبران دینى باید بیش از دیگران مراقب رفتار خود باشند. «یا نِساءَ النَّبِیِّ لَسْتُنَّ کَأَحَدٍ مِنَ النِّساءِ» (موقعیّت اجتماعى، محدودیّت آوراست.)
2.وقتى به زنان پیامبر که زندگى ساده اى داشتند هشدار داده مى شود که با کرشمه و ناز سخن نگویند، زنان جوان و زیبا(باید بیشتر مواظب رفتار وگفتار خود باشند) باید حساب کار خود را بکنند.«یا نِساءَ النَّبِیِّ ... فَلا تَخْضَعْنَ»
3.با کرشمه سخن گفتن زن، بى تقوایى است. «إِنِ اتَّقَیْتُنَّ فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ»
4 .قرآن براى سخن گفتن نیز آدابى بیان مى کند. «فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ»
5 . نباید گفتار و رفتار زن تحریک کننده باشد.«فَیَطْمَعَ الَّذِی فِی قَلْبِهِ مَرَضٌ»
6. در جامعه ى نبوى نیز همه ى افراد سالم نیستند. «فَیَطْمَعَ الَّذِی فِی قَلْبِهِ مَرَضٌ»
7. نباید کارى کنیم که حتّى یک نفر دچار گناه و فساد شود.«الَّذِی فِی قَلْبِهِ مَرَضٌ» و نفرمود «الذین فى قلوبهم»
8. چشم چرانى و هوسبازى یک بیمارى روحى است. «فِی قَلْبِهِ مَرَضٌ»
9. طورى سخن بگویید چنان سخن گفته شود که هم محتوا خوب باشد «قَوْلًا مَعْرُوفاً» وهم شیوه، سالم باشد، «فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ»
4.عفت در راه رفتن :
الف:(فجاءته احداهما تمشی علی استحیاء قالت انّ ابی یدعوک ...)(قصص: 25)
پیام ها:
1 . رفت و آمد زن در بیرون خانه باید بر اساس حیا و عفّت باشد. «تَمْشِی عَلَى اسْتِحْیاءٍ»
2.در دعوت، مرد از مرد و زن از زن دعوت کند. «إِنَّ أَبِی یَدْعُوکَ»
3. کسى که از دامن طاغوت بگریزد، به خانه پیامبر خدا میهمان مى شود.«إِنَّ أَبِی یَدْعُوکَ»
4. پدر، باید از رفتار فرزندان خود آگاه باشد و در مقابل حرکات آنان عکس العمل مناسب نشان دهد. «إِنَّ أَبِی یَدْعُوکَ» (شعیب که دید دخترانش زودتر از روزهاى دیگر آمده اند، علّت را پرسید و تصمیم به تشکّر از موسى گرفت.)
ب:( ولا یضربن بارجلهنّ لیعلم ما یخفین من زینتهنّ) (نور :31)
پیام آیه: هر گونه راه رفتنى که سبب آشکار شدن زیورهاى مخفى زن شود ممنوع است. «وَ لا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ»
5.عفت در امور جنسی :
الف :(ویحفظوا فروجهم )(نور :30)
ب:(ویحفظن فروجهنّ)(نور :31)
ج:« وَ لْیَسْتَعْفِفِ الَّذِینَ لا یَجِدُونَ نِکاحاً حَتَّى یُغْنِیَهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ...»( نور: 33)
پیام ها:
1 .دسترسى نداشتن به همسر، مجوّز گناه نیست، صبر و عفّت لازم است. «وَ لْیَسْتَعْفِفِ»
2 .هر کجا احساس خطر بیشتر شد، سفارش مخصوص لازم است. «وَ لْیَسْتَعْفِفِ الَّذِینَ لا یَجِدُونَ نِکاحاً»(چون افراد غیر متأهل بیشتر از دیگران در معرض فحشا و منکر هستند، خداوند در فرمان به عفّت، آنان را مخاطب قرار داده است)
3 .اگر عفّت و تقوا داشته باشیم، خداوند ما را بى نیاز مى کند. «وَ لْیَسْتَعْفِفِ ... یُغْنِیَهُمُ اللَّهُ» (جوانان بخاطر امکانات ازدواج، به سراغ تهیّه ى مال از راه حرام نروند و عفّت و تقواى مالى از خود نشان دهند)
4 .در حفظ عفّت و پاکدامنى عمومى، هم جوانان خود را حفظ کنند، «وَ لْیَسْتَعْفِفِ»، هم حکومت قیام کند «وَ أَنْکِحُوا الْأَیامى »(آیه قبل)، و هم ثروتمندان جامعه به پاخیزند. «وَ آتُوهُمْ مِنْ مالِ اللَّهِ»(در ادامه آیه 33)
د: (وَ الَّتِی أَحْصَنَتْ فَرْجَها فَنَفَخْنا فِیها مِنْ رُوحِنا وَ جَعَلْناها وَ ابْنَها آیَةً لِلْعالَمِینَ) (انبیا :91)
پیام ها:
1 . الطاف الهى زمانى نازل مى شود که قابلیّتى موجود باشد.«أَحْصَنَتْ فَرْجَها، فَنَفَخْنا»3.پاکدامنى از برجسته ترین کمالات زن است. «أَحْصَنَتْ فَرْجَها»
4 .وجود یک کمال در انسان، برکت هاى زیادى را به همراه مى آورد. «أَحْصَنَتْ فَرْجَها، فَنَفَخْنا، رُوحِنا، جَعَلْناها، آیَةً لِلْعالَمِینَ»
5. پاکدامنى مادر مى تواند او و فرزندانش را به بالاترین مقام ها برساند. «وَ جَعَلْناها وَ ابْنَها آیَةً لِلْعالَمِینَ»
امام علی (علیه السلام)می فرماید:«من عفّ عظم عند اللّه قدره»
6. مقام زن تا بدانجا مى رسد که خداوند، او را همچون انبیا مى ستاید و نشانه و آیت خویش در میان جهانیان قرار مى دهد. «آیَةً لِلْعالَمِینَ»
ه: (والذین هم لفروجهم حافظون ) ترجمه : و آنها که دامان خود را (ازآلوده شدن به بی عفتی ) حفظ می کنند .(مومنون :5)
پیام آیه :
1. حیا شرط ایمان است. «لِفُرُوجِهِمْ حافِظُونَ» (آلودگى جنسى نشانه ى ضعف ایمان است)
2. شهوت، طغیانگر است و به کنترل و حفاظت نیاز دارد. «حافِظُونَ»
امام علی (علیه السلام)می فرماید:«العفه تضعّف الشهوه»
امام صادق : «اِنَّمَا شِیعَةُ جَعْفَر مَنْ عَفَّ بَطْنَهُ وَ فَرْجَهُ وَ اشْتَدَّ جَهَادَهُ وَ عَمَلُهُ لِخَالِقِهِ وَ رَجَاءُ ثَوابِهُ وَ خَافَ عِقَابَهُ فَاِذَا رَأَیْتَ اُولئکَ فَاُولئکَ شِیعَةُ جَعْفر;
6.عفت در رفتار :
الف : (ولایبدین زینتهنّ)(نور :31)
ب:(قالتالانسقی حتّی یصدر الرّعاء و ابونا شیخ کبیر) (قصص: 23)
پیام ها:
2. بسیارى از مردان، حقوق زنان را نادیده مى گیرند. «أُمَّةً ... یَسْقُونَ وَ وَجَدَ مِنْ دُونِهِمُ امْرَأَتَیْنِ»
3 .حریم میان زن و مرد یک ارزش است که دختران شعیب آن را مراعات مى کردند. «وَ وَجَدَ مِنْ دُونِهِمُ امْرَأَتَیْنِ»
4. دختران پیامبر خدا چوپانى مى کنند، ولى هرگز تن به ذلّت و گدایى نمى دهند. «امْرَأَتَیْنِ تَذُودانِ»
5. حمایت از زنان وغیرت ورزی یک ارزش انسانى است.
امیر مؤمنان على (علیه السلام) مى فرمایند:«قَدْرُ الرَّجُلِ عَلَى قَدْرِ هِمَّتِهِ، وَ صِدْقُهُ عَلى قَدْرِ مُرُوَّتِهِ، وَ شُجَاعَتُهُ عَلَى قَدْرِ اَنْفَتِهِ وَ عِفَّتُهُ عَلَى قَدْرِ غَیْرَتِهِ; ارزش هر کس به اندازه همّت او و صداقت هر کس به اندازه شخصیت او و شجاعت هر کس به اندازه زهد و بى اعتنایى او به ارزشهاى مادى و عفّت هر کس به اندازه غیرت اوست».
6. سعى کنیم در حرف زدن با نامحرم، خلاصه سخن بگوییم. «ما خَطْبُکُما»
7. نسبت به آنچه در اطراف ما مى گذرد، بى تفاوت نباشیم. «ما خَطْبُکُما»
8. کار زن در خارج از منزل اشکالى نداردرعایت موارد زیر برای زن در محیط کاری، اورا از آسیبهای احتمالی حفظ می کند :
الف: زن در محیط کار، تنها نباشد.«امْرَأَتَیْنِ»
ب: با مردان اختلاطى نداشته باشد. «مِنْ دُونِهِمُ ...لا نَسْقِی حَتَّى یُصْدِرَ الرِّعاءُ»
ج:( فسئلوهنّ من وراء حجاب )(احزاب:53)
د:(والقوائد من النساء الاتی لا یرجون نکاحا فلیس علیهنّ جناح ان یضعن ثیابهنّ غیر متبرّجات بزینه و ان یستعففن خیر لهنّ والله سمیع علیم) (نور :60)
پیامها:
1.قوانین اسلام مطابق با واقعیّت ها و ضرورت ها و نیازها و توانایى هاى اجتماعى است. (باید براى پیر زنى که میل به همسر ندارد و آرایش نمى کند، مسئله را آسان گرفت)
2.براى زنان پیر و جوان، آرایش و نشان دادن زینت ممنوع است. «غَیْرَ مُتَبَرِّجاتٍ»
3.حجاب و رعایت عفاف ، به نفع زنان است. «... وَ أَنْ یَسْتَعْفِفْنَ خَیْرٌ لَهُنَّ»
7. عفت در پوشش:
الف : ( وقَرْنَ فِی بُیُوتِکُنَّ وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِیَّةِ الْأُولى )(احزاب :33).
نکته ها:
1.«قَرْنَ»از «وقار»یا «قرار»است، و نتیجه ى هر دو معنا یکى است. یعنى براى خودنمایى از خانه هاى خود خارج نشوید.
2.«تَبَرُّجَ» از «برج» به معناى خودنمایى است، همان گونه که برج در میان ساختمان هاى دیگر جلوه ى خاصّى دارد.
3.جاهلیّتِ اولى نشان دهنده ى ظهور جاهلیّت اخرى است که ما امروز شاهد آنیم. در حدیث نیز آمده است: «ستکون الجاهلیة الاخرى»به زودى جاهلیّت دیگرى فرا مى رسد.
4.در جاهلیّت آن روز فساد و زنا جرم بود، امّا امروز در مترقّى ترین کشورهاى جهان همجنس بازى قانونى است.
ب.«ولیضربن بخمرهنّ علی جیوبهنّ» ترجمه: به زنان با ایمان بگو اطراف روسریهای خود را بر سینة خود افکنند (تاگردن وسینه با آن پوشیده شود).(نور /31)
حفظ حجاب و ترک جلوه گرى ثمرات بسیارى دارد که برخى از آنها عبارت است از:
آرامش روحى، استحکام پیوند خانواده، حفظ نسل، جلوگیرى از سوء قصد و تجاوز، پیشگیرى از امراض مقاربتى و روانى، پائین آمدن آمار طلاق، خودکشى، فرزندان نامشروع و سقط جنین، از بین رفتن رقابت هاى منفى، حفظ شخصیّت و انسانیّت زن، و نجات او از چشم ها و دلهاى هوسبازى که امروز دنیاى غرب و شرق را در لجن فرو برده است.
8 .عفت در امر تربیت فرزندان
«یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لِیَسْتَأْذِنْکُمُ الَّذِینَ مَلَکَتْ أَیْمانُکُمْ وَ الَّذِینَ لَمْ یَبْلُغُوا الْحُلُمَ مِنْکُمْ ثَلاثَ مَرَّاتٍ مِنْ قَبْلِ صَلاةِ الْفَجْرِ وَ حِینَ تَضَعُونَ ثِیابَکُمْ مِنَ الظَّهِیرَةِ وَ مِنْ بَعْدِ صَلاةِ الْعِشاءِ ثَلاثُ عَوْراتٍ لَکُمْ لَیْسَ عَلَیْکُمْ وَ لا عَلَیْهِمْ جُناحٌ بَعْدَهُنَّ طَوَّافُونَ عَلَیْکُمْ بَعْضُکُمْ عَلى بَعْضٍ کَذلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ لَکُمُ الْآیاتِ وَ اللَّهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ(58) وَ إِذا بَلَغَ الْأَطْفالُ مِنْکُمُ الْحُلُمَ فَلْیَسْتَأْذِنُوا کَمَا اسْتَأْذَنَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ کَذلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ لَکُمْ آیاتِهِ وَ اللَّهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ(59)»
ترجمه:اى کسانى که ایمان آورده اید! باید بردگانى که مالکشان هستید و کسانى از شما که به سنّ بلوغ و احتلام نرسیده اند در سه وقت از شما (براى ورود به اتاق) اجازه بگیرند: پیش از نماز صبح و نیمروز، هنگامى که لباس از تن بیرون مى کنید، و بعد از نماز عشا. این سه وقت هنگام خلوت شماست، در غیر این سه وقت بر شما و بر آنان گناهى نیست که بدون اذن وارد شوند، زیرا آنان پیوسته با شما در رفت و آمد هستند و بعضى بر بعضى وارد مى شوند. خداوند آیات خود را این گونه براى شما بیان مى کند و خداوند عالم و حکیم است.(نور:58) هر گاه کودکان شما به حد بلوغ رسیدند، پس باید همانند بزرگسالانى که قبلًا بالغ شده اند، (در همه وقت) اجازه (ورود) بگیرند. خداوند این گونه آیات خود را براى شما بیان مى کند و خداوند دانا و حکیم است.(نور :59)
پیام ها
1 .مسئول آموزش احکام دین به فرزندان، والدین مؤمن هستند. «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لِیَسْتَأْذِنْکُمُ»
2 .محل خواب والدین باید جدا و دور از چشم فرزندان باشد،زیرا که در غیر این صورت نیاز به اذن نبود و گر نه نیاز به اذن نبود. «لِیَسْتَأْذِنْکُمُ»
3 .کودکى و بردگى بهانه اى براى شکست حریم دیگران نیست. «لِیَسْتَأْذِنْکُمُ»
4 .مرد باید در طول شبانه روز، ساعاتى را به همسر خود اختصاص دهد و فرزندان مزاحم نشوند. «لِیَسْتَأْذِنْکُمُ»
6 .اسلام دین زندگى است و از جامعیّت کاملى برخوردار است. هم براى مسائل جزئى مانند ورود کودک به اتاق والدین (که در همین آیه آمده است)
7 .کودکان باید پاکدامنى را از محیط خانه بیاموزند. «لِیَسْتَأْذِنْکُمُ»
8 .تربیت و آموختن آداب اسلامى را قبل از بلوغ کودکان شروع کنیم. «الَّذِینَ لَمْ یَبْلُغُوا الْحُلُمَ»
9 .در خانه، باید لباس کار و لباس بیرون را کنار گذاشت. «تَضَعُونَ ثِیابَکُمْ»
10 . تنظیم وقت، در زندگى مسلمانان باید بر اساس اوقات نماز صورت گیرد.
«قَبْلِ صَلاةِ الْفَجْرِ بَعْدِ صَلاةِ الْعِشاءِ»
11. بزرگان و اطرافیان، براى نوجوانان الگو هستند. «کَمَا اسْتَأْذَنَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ»
12.دستوراتى که خداوند براى حفظ عفت صادر کرده، آگاهانه و حکیمانه است. «عَلِیمٌ حَکِیمٌ»
9. عفت در امور اقتصادی :
الف.«لِلْفُقَرآءِ الَّذینَ أُحْصِرُوا فی سَبیلِ اللّهِ لایَستَطیعُونَ ضَرْباً فی الاْرضِ یَحْسَبُهُمُ الجَاهِلُ أَغْنِیآءَ مِنَ التَّعَفُّفِ تَعْرِفُهُمْ بِسیمَاهُم لایَسئَلُونَ النّاسَ اِلْحَافاً وَ مَا تُنْفِقُوا مِنْ خَیْر فَاِنَّ اللّهَ بِهِ عَلیمٌ »(سوره بقره،آیه 273)
پیام ها:
1 .فقرا، در اموال اغنیا حقّى دارند. «لِلْفُقَراءِ»
2.کسانى که مى توانند با مسافرت و مهاجرت به نقطه اى دیگر زندگى خود را تأمین نمایند، نباید منتظر انفاق مردم باشند. «لا یَسْتَطِیعُونَ ضَرْباً فِی الْأَرْضِ»
3. فقیران عفیف، پاکدامن و آبرودار، مورد ستایش خداوند هستند. «یَحْسَبُهُمُ الْجاهِلُ أَغْنِیاءَ»
4. حتّى اگر ضرورتى پیش آمد، باز هم سؤالِ با اصرار از مردم نداشته باشید.«لا یَسْئَلُونَ النَّاسَ إِلْحافاً»تکدّى گرى، ناپسند است.
امام على بن ابیطالب (علیه السلام) در این رابطه مى فرمایند: «اِذا اَرَادَ اللّهُ بِعَبْد خَیراً اَعَفَّ بَطْنَهُ وَ فَرْجَه؛( غررالحکم، حدیث 4114)
در روایتی از حضرت امام باقر(علیه السلام) آمده است که مردى خدمت امام(علیه السلام) عرض کرد: اعمال و طاعات من ضعیف و روزه ام کم است; ولى امیدوارم که هرگز مال حرامى نخورده ام. امام(علیه السلام) در پاسخ فرمود: «اَىُّ الاِجْتَهَادِ اَفْضَلُ مِنْ عِفَّةِ بِطْن وَ فَرْج;کدام تلاش در راه اطاعت خدا،برتر از عفّت در مقابل شکم و مسایل جنسى است»
ب.:«ومن کان غنیّا فلیستعفف»ترجمه: وهر کس بی نیاز است خودداری کند.(نساء/6)
پیام آیه:
1. افراد متمکّن، خدمات اجتماعى رابدون هیچ گونه توقعی از مردم انجام دهند بدون چشمداشت انجام دهند. «مَنْ کانَ غَنِیًّا فَلْیَسْتَعْفِفْ»
2.در گرفتن حقّ الزّحمه (از مال یتیم) حدّ متعارف را در نظر بگیرید. «فَلْیَأْکُلْ بِالْمَعْرُوفِ»
امام صادق علیه السلام فرمودند: مراد از «فَلْیَأْکُلْ بِالْمَعْرُوفِ» به مقدارى است که شکم خود را سیر کند. الکافی ج 5 ، ص 130
امیر مؤمنان على (علیه السلام) مى فرمایند:«الرضا بالکفاف یؤدّی الی العفاف »راضی شدن به مقدار کفایت موجب عفت ورزی در انسان می شود .غرر الحکم حدیث 9215
